Genieloods Fort Vijfhuizen

De Genieloods bij het Fort Vijfhuizen is gebouwd in 1897. Het fort bij Vijfhuizen maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam, een UNESCO monument. Van de vijf gebouwde stalen genieloodsen is die in Vijfhuizen het enig overgebleven exemplaar. In 2005 werd Fort Vijfhuizen verbouwd tot Kunstfort. Ook de stalen genieloods is toen gereconstrueerd.
De ruimte bleek echter slecht bruikbaar als tentoonstellingsruimte: te koud in de winter, te warm in de zomer en het hele jaar door tochtig en vochtig door condens. Om het gebouw bruikbaar en exploitabel te maken, moest de behagelijkheid drastisch verbeteren. Omdat de loods een provinciaal monument is, diende tegelijkertijd de monumentale kwaliteit behouden te blijven.
De genieloods bestond uit een staalconstructie met een golfplaten bekleding. De ingreep voor transformatie is een unieke oplossing: door de gevel en het dak van de genieloods te isoleren en te bekleden met een identieke golfplaat als de bestaande, behoudt het gebouw zowel binnen als buiten zijn karakteristieke monumentale kwaliteit.
Omdat er geen precedent was, is er reeds in het ontwerpproces contact gelegd met gespecialiseerde adviseurs en bedrijven, om samen tot een gaaf en goed bouwbaar ontwerp te komen.
De staalconstructie is aangepast om te voldoen aan hedendaagse normen. Rondom het gebouw zijn PIR sandwichpanelen aangebracht om de gevel te isoleren. Veel zorg is besteed aan de dampdichting, om inwendige condensatie te voorkomen. De kozijnen bestaan uit ragfijne stalen thermisch onderbroken profielen, met een op stopverf lijkende kit, waardoor het uiterlijk van het gebouw ongewijzigd blijft.
In het bestaande getoogde dak overspanden drie aan elkaar gepopnagelde golfplaten de breedte van het gebouw, zonder verdere ondersteuning. Om zowel het dak te isoleren als aan hedendaagse belastingeisen te voldoen, heeft het dak een identieke tweede schil gekregen, die met hardhouten regels is verbonden aan de oorspronkelijke platen, waardoor ze samenwerken als een sandwichconstructie. De tussenruimte is geïsoleerd met steenwoldekens op een dampremmende onderlaag.
De opgave voor de architect was om een comfortabel gebouw te maken, dat kon dienen als achtergrond voor een spraakmakend interieur. Het ontwerp van de kunstenaar Gabriël Lester behelst een aantal ‘movables’: verrijdbare objecten die in verschillende opstellingen in het gebouw kunnen worden geplaatst, afhankelijk van het gebruik van de ruimte voor tentoonstellingen, workshops of voorstellingen.
Het Kunstfort had beperkte financiële middelen. Woltjer / berkhout heeft daarom het gebouw ontworpen, het projectmanagement verzorgd en het gebouw in delen aanbesteed.
Tot voor kort was de genieloods een ongebruikt monument, dat drukte op de begroting van Stichting Kunstfort Vijfhuizen. Er was weinig geld voor onderhoud. Door het nieuwe gebruik kan het publiek dit voorbeeld van vroege staalbouw blijven zien en ervaren. En dankzij een gezonde exploitatie kan het gebouw weer onderhouden worden. Hiermee is de toekomst van de genieloods als monument veilig gesteld.